Toksoplazma enfeksiyonu, toxoplasma gondii parazitinin vücuda girmesiyle oluşan bir hastalıktır. Aslında parazit, bağışıklık sistemi güçlü olan kişilere belirgin bir zarar vermediğinden, bu kişilerde ömür boyu uyur vaziyette kalır. Ancak bağışıklık sistemi çok zayıf olan kişiler, küçük çocuklar ve gebelerde bu durum ciddi sonuçlar yaratabilir.
Gebelikte toksoplazma enfeksiyonu ile ilgili merak edilen her şeyi anne adayları için ele aldık. Toksoplazma enfeksiyonu nedir, nasıl bulaşır, gebelikte toksoplazma enfeksiyonunun önemi nedir, gebelikte toksoplazma enfeksiyonundan korunmak için neler yapmak gerekir? ve merak edilen daha birçok sorunun cevabını yazımızda bulabilirsiniz.
Toksoplazma enfeksiyonu nedir?
Toksoplazma enfeksiyonu, toxoplasma gondii adlı parazite bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Aslında birçok kişi tarafından geçirilmesine karşın, çoğunlukla belirti vermemesi ya da diğer hastalıklarla karışan belirtiler vermesi nedeniyle toplumda görülme sıklığı net olarak bilinmez.
Kediler, toksoplazma enfeksiyonunun en önemli kaynağıdır. Kedilerin; paraziti taşıyan hayvanla, hastalığın bulaştığı etle veya toprakla temasta bulunması halinde hastalık ona da bulaşır. Hastalıklı kedinin dışkısının bulunduğu kum ya da toprakla temas etmek, hastalığın kişiye bulaşmasına da neden olabilir. Hastalıklı kedi dışkısının bulaştığı sebze ve meyvelerin iyi yıkanmadan veya iyi pişirilmeden yenmesi sonucu da hastalık kişiye geçebilir. Hastalığın diğer bir bulaşma şekli ise, paraziti barındıran etin yeterince pişirilmeden kişi tarafından tüketilmesidir.
Hastalık eğer hafif atlatılıyorsa, hafif ateş, kas ağrısı, boğaz enfeksiyonu, baş ağrısı gibi gribi andıran belirtiler ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda her zaman toksoplazma enfeksiyonu geçirildiği akla gelmeyebilir. Bazen de lenf bezlerinin şişmesi ya da döküntü şeklinde belirtiler görülür. Ancak hastalığın ağır seyrettiği durumlarda göz, kalp ya da beyin gibi organların enfeksiyonlarına ait belirtiler oluşabilir. Kombine (birkaç ilacın bir arada kullanılması şeklinde) ilaç tedavisiyle hastalığın semptomları ve zararları ortadan kaldırılsa da, bu tedavi yöntemi paraziti tamamen yok etmeye yetmez. Toxoplasma gondii paraziti vücuda girdiğinde ondan tamamen kurtulmak mümkün olmaz ancak alınacak önlemlerle ondan zarar görmeden yaşanabilir.
Gebelikte toksoplazma enfeksiyonu neden önemlidir?
Toksoplazma enfeksiyonu, diğer tüm insanlara kıyasla gebe kadınlar için daha fazla risk barındırır. Çünkü gebe bir kadın, bu enfeksiyona tek başına yakalanmayabilir ve henüz rahminde bulunan bebeğine geçirme ihtimali söz konusu olabilir. Bu durum, toksoplazmanın en tehlikeli şeklidir çünkü enfeksiyonun bebeğe geçmesi durumu; bebeğin erken doğmasına, düşmesine, doğumdan sonra hayatını kaybetmesine veya kusurlu doğmasına yol açabilir. Anne karnında toksoplazma enfeksiyonu geçiren bebeklerde; göz enfeksiyonuna bağlı şaşılık veya körlük, beyin dokusu enfeksiyonuna bağlı sara hastalığı veya zeka geriliği, sarılık, gelişme geriliği gibi birçok belirti ve bulgular gözlenebilir.
Öncelikle anne adaylarının bu enfeksiyonu önceden geçirip geçirmediklerinin tespit edilmesi uygun olur. Bu sebeple, gebeliğin planlandığı dönemde ya da erken gebelik dönemlerinde anne adayına kan testi yapılır. Gebelik öncesi yapılan testin sonucuna göre, önceden enfeksiyon geçirdiği düşünülen anne adayının, vücudunda bulunan antikorlar sebebiyle gebelikte yeni bir enfeksiyon geçirme riskinin olmadığı kabul edilir. Ancak enfeksiyon geçirildikten sonra 6 ay süreyle hamile kalınmaması önerilir. Gebeliğin erken dönemlerinde yapılan test sırasında yeni bir enfeksiyonun varlığı tespit edilirse de hemen tedaviye başlanır ve koruyucu tedavi sayesinde bebek toksoplazmanın zararlı etkilerinden korunur. Ancak yine de koruyucu tedavinin yanı sıra amniyosentez veya kordosentez uygulaması ile enfeksiyonun bebeğe geçip geçmediğinin kesin olarak belirlenebilmesi de mümkün.
Ancak bazen enfeksiyon belirti vermeyebilir ve anne adayı kendisinde bulunan enfeksiyonun varlığından haberdar olmayabilir. Enfeksiyonun belirti vermemesi, bebeğe bulaşma ihtimalini ortadan kaldırmaz. Anne adayında bulunan enfeksiyon, önlem alınmadığı sürece her zaman risk taşır. Bu sebeple anne adayının enfeksiyona yakalanmamak için her türlü koruyucu önlemi alması hayati önem taşır. Eğer anne adayı evinde kedi besliyorsa ve onunla ilgilenebilecek bir yakını bulunmuyorsa, kendisi ve kedisi için her türlü hijyen önlemini alması ve şüphe duyduğu zaman kan testi yaptırması oldukça önemlidir.
Toksoplazma enfeksiyonundan korunmanın yolları nelerdir?
- Toprak, kum, çiğ et veya yıkanmamış meyve ve sebzelerle temastan sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
- Et, çok iyi pişirilerek tüketilmelidir.
- Sütün, pastörize edilmiş olmasına dikkat edilmelidir.
- Sebze ve meyveler iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.
- Temizliğinden emin olunan veya kaynatılmış su kullanılmalıdır.
- Evde beslenen kediye çiğ et yedirilmemelidir.
- Gebe kadınların bu önlemlere ek olarak, kedi kumunu değiştirmek için başkasından yardım istemesinde fayda vardır. Ya da kendisi yapmak zorundaysa da işlem sırasında eldiven takmalı ve sonrasında ellerini iyice yıkamalıdır.
- Gebe kadınların, besledikleri evcil kedileri gebeliğin başında aktif enfeksiyonu olup olmadığını kontrol amaçlı veterinere götürmesi gerekir. Enfeksiyon kaptığı tespit edilen kedinin varsa sokakla teması kesilmeli ve herhangi bir risk durumuna karşı kedi, enfeksiyonun bulaşma süresi olan 6 hafta boyunca bir yakına emanet edilmelidir.
